Ντράγκαν Βέλικιτς, Ρώσικο Παράθυρο

Βέλικιτς, Ο Άρχοντας της Σιωπής

"Οι μέρες γλιστρούσαν σαν πλήκτρα"

Υπάρχουν βιβλία που δεν ξέρεις από πού να αρχίσεις και πού να τελειώσεις. Τα διαβάζεις μόνο με μολύβι στο χέρι. Σύντομα το παρατάς γιατί έχεις υπογραμμίσει  τα ¾ του βιβλίου. Τελειώνεις με το ίδιο αίσθημα οδύνης που φέρνει μαζί του κάθε ανεπιθύμητο τέλος. Θα θελα να το είχα γράψει εγώ. Είναι εγώ. Είναι κλεμμένο. Αν είχα αρχίσει να γράφω λίγο νωρίτερα…

Το Ρώσικο παράθυρο (Ruski Prozor) του πολυβραβευμένου σέρβου συγγραφέα και πρέσβη της χώρας του στην Αυστρία, Dragan Velikic είναι αυτό το βιβλίο. Είναι από εκείνα τα βιβλία που δε σε νοιάζει η υπόθεση, η υπόθεση είναι το πρόσχημα. Ο Ρούντι ονειρεύεται να γίνει ηθοποιός γιατί αισθάνεται αυτό το κάτι που δεν τον αφήνει να ησυχάσει. Ζει στο Βελιγράδι αλλά μετά από το θάνατο του πατέρα του και του έρωτά του για μια κοπέλα αποφασίζει να φύγει για Βουδαπέστη, λίγο πριν ξεσπάσει ο πόλεμος στη Γιουγκοσλαβία. Αυτά.

Συγκριτικά με την φαινομενικά απλοϊκή εξωτερική δράση, η εσωτερική δράση του βιβλίου είναι καταιγιστική. Οι σκέψεις, τα διλλήματα, οι εσωτερικές συγκρούσεις, είναι όλα εδώ.  Οι ήρωες προσπαθούν εναγωνίως να αυτοπροσδιοριστούν. «Με αναστατώνουν οι δυνατότητες. Ανά πάσα στιγμή πρέπει να πάρω μια απόφαση. Να βάλω μισή ή ολόκληρη κουταλιά ζάχαρη στον καφέ; Να ξεφυλλίσω μονάχα ή να διαβάσω ως το τέλος την εφημερίδα; Να απαντήσω στο τηλέφωνο; Να ανοίξω το παράθυρο; Η ζωή περνάει κι εγώ ακόμα ν’ αποφασίσω. Και δεν καταφέρνω τελικά να κάνω τίποτα. Μόνο στις σκέψεις αγγίζω τις δυνατότητες. Η ακινησία μου φαινόταν ανέκαθεν ιδανική» (σ.17).

Ή λίγο πιο κάτω:

«Εγώ είμαι όλη μου τη ζωή ένα ακατοίκητο διαμέρισμα, δεν κατάφερα να διαλέξω τη δική μου τάξη. Μόνο πλαγίως, σε πλάγια επαγγέλματα, με πλάγιες γυναίκες, επειδή όλες μου οι προθέσεις μου είναι πλάγιες. Δεν κατάφερα ποτέ να παραδώσω τον εαυτό μου στον εαυτό μου» (σ. 46).

Η κυρία Λεχοτκάι, διάσημη ηθοποιός, με συγκλονίζει:

Καθένας μας κουβαλάει μέσα του κάτι για το οποίο ο κόσμος θα τον λιθοβολούσε […]. Ότι είμαι πουτάνα, αυτό το ξέρω από το τα δεκαπέντε μου. Ωστόσο, δεν είμαι μόνο πουτάνα. Τι θα κάνουμε με όλα αυτά που είμαι; Αφήστε την ηθική. Αυτά είναι μπακαλίστικα πράγματα. Βγείτε από την βιτρίνα. Μέσα σας υπάρχει αρετή κακία, υποκρισία, πονηριά, δίψα για επιτυχία. Μη φοβάστε, δε σας λείπουν αυτές οι πρώτες ύλες»(σ.189).

Το Ρώσικο παράθυρο, roman omnibus, είναι το μυθιστόρημα ενηλικίωσης ενός συγγραφέα. Ή όπως έχει αναφέρει και ο Velikic «ένας συγγραφέας, εάν είναι αυθεντικός, είναι ο κάτοχος μιας σιωπής που τη μεταμορφώνει σε λογοτεχνία μέσω του ταλέντου του». Το Ρώσικο Παράθυρο είναι αυτή η σιωπή μέσα μας που βρήκε το δρόμο της μέσα από τα λόγια.  Είναι το βιβλίο που ασταμάτητα γράφεται στο κεφάλι μας.

«Η αληθινή εμπειρία δεν επινοείται. Μόνο στις υψηλές θερμοκρασίες γίνονται οι διαδικασίες. Η ψυχή του συγγραφέα είναι σαν σόμπα. Πρέπει πρώτα να ανάψεις φωτιά. Και να μην την ξανασβήσεις. Εγώ ποτέ δεν ζήλευα τους συγγραφείς αυτής της συνομοταξίας. Γιατί τι σημαίνει; Για ποιο πράγμα γράφουν αυτοί οι επαγγελματίες; Για επινοημένες ιστορίες που δεν έχουν ζήσει ποτέ; […] Μόνο που συχνά αυτοί που δεν έχουν τι να πουν μιλούν συνέχεια, ενώ αυτοί που έχουν σωπαίνουν».